زنبور عسل معمولی یا اروپایی یا Apis mellifera
زنبور عسل معمولی یا اروپایی مهمترین گونه شناسایی شده زنبور عسل است که عمده مباحث پرورش زنبور عسل مربوط به همین گونه می شود.
گونه های زنبور عسل معمولی یا اروپایی و زنبور عسل شرقی یا هندی در محل های سربسته و تاریک یا داخل کندو روی شان هایی که می سازند زندگی می کنند و از توانمندی ارتباطی بیشتری برخوردارند, به طوری که قادرند تمام ارتباطات خود را در تاریکی انجام دهند. این دو گونه از نظر اقتصادی نیز برای انسان اهمیت زیادی دارند.
اما سه گونه بعدی در طبیعت به صورت آزاد زندگی می کنند, به طوری که هیچگاه داخل کندو یا محیط های سربسته و تاریک قادر به زندگی نیستند. این زنبورها برخلاف دو گونه قبلی تنها یک شان می سازند که در قسمت بالا عسل ذخیره می شود و در قسمت پایین به پرورش نوزادان می پردازند. از نظر بدنی هم از زنبورهای عسل معمولی کوچک ترند.
موطن اصلی زنبورهای سرانا یا هندی هندوستان, چین و ژاپن می باشد. زنبورهای درشت در هندوستان, چین و سبلان زندگی می کنند. زنبورهای عسل کوچک به حالت وحشی در هندوستان و جنوب ایران دیده شده است. زنبور عسل اروپایی براساس شرایط گوناگون محیط پدید آمده است که هر یک از این نژادها, طی سالیان متمادی با شرایط محیطی منطقه خویش سازش یافته و به تدریج تغییرات جزیی در خصوصیات شکل شناسی و زیست شناسی آنها به وجود آمده است.
نژادهای زنبور عسل معمولی یا اروپایی یا Apis mellifera
تاکنون پنج نژاد معروف از گونه زنبور عسل معمولی یا اروپایی که شهرت جهانی دارند شناسایی و معرفی شده اند :
۱ . زنبور عسل سیاه یا Apis mellifera mellifera
این نژاد در تمام قاره اروپا, کوههای آلپ و روسیه مرکزی وجود دارد دارای بدنی درشت و سیاه رنگ هستند و طول زبان آنها کوتاه یعنی ۵.۷ تا ۶.۴ میلی متر است. در بهار رشد آنها کند ولی در اواخر تابستان به حداکثر رشد می رسند. به بیماری حساسند و شرایط سخت زمستانی را به خوبی تحمل می کنند.
۲ . زنبور عسل ایتالیایی یا زنبور طلایی یا Apis mellifera ligustica
موطن اصلی این نژاد شبه جزیره ایتالیا است. از نظر جثه کوچکتر از زنبور عسل سیاه و رنگ آن زرد مایل به قهوه ای است. طول زبان بین ۶.۳ تا ۶.۶ میلی متر است. نژادی است آرام و تمایل کم به بچه دادن دارد. تولید عسل آن کم است. در بهار سریع رشد می کند و زمستان های سرد را تحمل نمی نماید.
۳ . زنبور عسل قفقازی یا caucasica Apis mellifera
این نژاد مخصوص کوه های قفقاز در کشور گرجستان است. رنگ آنها خاکستری و زبان آن بلندتر از سایر نژادها است یعنی ۷.۲ و آرام بوده و کم نیش می زند. تا اواسط تابستان رشد آنها به حداکثر می رسد, تمایل کم به بچه دادن دارند, تولید بره موم آنها زیاد و به علت حساس بودن به بیماری نوزما, از زمستان گذرانی خوبی برخوردار نیستند.
۴ . زنبور عسل کارنیولان یا Apis mellifera carnica
زنبورهای این نژاد در قسمت جنوبی کوه های آلپ و شمال بالکان و دره دانوب؛ یعنی کشورهای اتریش, مجارستان, رومانی و آلمان پراکنده اند. از نظر ظاهری شبیه زنبورهای ایتالیایی هستند. رنگ بدن خاکستری و قهوه ای و طول زبان آنها ۶.۴ تا ۶.۸ میلی متر است. آرام ترین زنبورها بوده و نیاز غذایی آنها کم است. با هر نوع آب و هوایی سازگاری دارند. تولید عسل آنها زیاد و نسبتا به بیماری مقاوم هستند.
۵ . زنبور عسل ایرانی یا Apis mellifera meda
موطن اصلی این نژاد ایرانی است. از نظر ظاهری, سه حلقه اول شکم این زنبورها سیاه و بقیه زرد مایل به خاکستری است رشد آنها خوب و تا خرداد ماه به بیشترین شمار خود می رسند. در مناطق سردسیر, سرمای زمستان را به خوبی تحمل می کنند. تولید و مصرف بره موم آنها زیاد است و از ویژگی های نامطلوب آن می توان به تمایل زیاد آن به غارت گری و بچه دادن اشاره کرد.
